Tokeny jako sposób dokonania płatności

Pytanie: Obok kryptowalut coraz większą popularność zyskują tokeny NFT. Czym są tokeny w świetle prawa i czym się różnią do kryptowalut?

Daria Pośpiech-Przeor: Z racji tego, że tokeny są zjawiskiem stosunkowo nowym, prawo nie wypracowało jeszcze skutecznych rozwiązań co do ich klasyfikacji ani regulacji obrotu tymi aktywami. Moim zdaniem są one pewnego rodzaju dobrami niematerialnymi. Pod pojęciem tokena rozumie się jednostkę (rozliczeniową) zapisaną w zdecentralizowanej bazie danych. Ze względu na zastosowanie, wyróżniamy tokeny płatnicze, inwestycyjne i użytkowe. Tokeny NFT (non-fungible tokens) to aktywa cyfrowe oparte na technologii blockchain (łańcucha bloków) pozwalające na zapisanie w formie cyfrowej na łańcuchu bloków wirtualnego przedmiotu np. obrazu, jak również weryfikację jego autentyczności. Jako token NFT mogą być zapisane różne informacje np. albumy muzyczne, animacje, dzieła sztuki, czy chociażby artefakty w grach komputerowych. Technologia używana w przypadku tokenów dzięki temu, że jest oparta na blockchain, pozwala na archiwizację informacji w sposób gwarantujący niezmienność danych oraz na bezpośredni i anonimowy transfer pomiędzy stronami transakcji. Tokeny często przez brak zrozumienia ich istoty są postrzegane jako rodzaj waluty wirtualnej. Jest to błędnego podejście, gdyż w przeciwieństwie do kryptowalut, każdy z tokenów NFT posiada indywidualne cechy i każdy z nich będzie przedstawiał inną, niewymienialną wartość. Z kolei waluty wirtulane są emitowane zazwyczaj w dużej ilości i nie mają indywidualnego i unikalnego charakteru oraz są przedmiotem ciągłej wymiany.

Pytanie: W jaki sposób wejść w posiadanie tokenów?

Daria Pośpiech-Przeor: Istnieją różne sposoby zakupu tokenów, jednakże najczęściej chcąc nabyć tokeny NFT najpierw musimy posiadać odpowiednią ilość waluty wymienialnej, czyli np. złotych polskich. Następnie dokonujemy zakupu wybranej przez nas waluty wirtualnej, a za posiadane kryptowaluty można nabyć tokeny NFT. Wskazany token jest tym co potwierdza istnienie jakiegoś uprawnienia, przysługującego jego posiadaczowi. Z reguły jest to prawo do konkretnego pliku cyfrowego, zapisanego gdzieś w Internecie. Dzięki dysponowaniu tym prawem istnieje możliwość jego sprzedaży.

Pytanie: Czy tokeny mogą być środkiem płatniczym?

Daria Pośpiech-Przeor: Rozważania tego typu należałoby zacząć od tego, że tokeny, podobnie zresztą jak kryptowaluty nie są emitowane ani gwarantowane przez bank centralny państwa, tym samym nie są pieniądzem, tj. nie są prawnym środkiem płatniczym ani walutą. Nie spełniają zatem kryterium powszechnej akceptowalności w punktach handlowo-usługowych. Tokeny nie są również pieniądzem elektronicznym, gdyż nie mieszczą̨ się w zakresie ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych oraz ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi. Z kolei ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2021 r. poz. 1132 z późn. zm.), w art. 2 ust. 2 pkt 26 zawiera jedynie definicję negatywną waluty wirtualnej. Zgodnie z tym przepisem, przez walutę wirtualną rozumie się cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:

a) prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej;

b) międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące;

c) pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych;

d) instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

e) wekslem lub czekiem - oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego.

Z powyższych przepisów wynika zatem, że ani kryptowaluty, ani tokeny nie stanowią w Polsce prawnego środka płatniczego, a także nie funkcjonują jako instrument rynku pieniężnego. Jednocześnie tokeny zaliczane są do kategorii praw majątkowych. Trzeba jednak podkreślić, że obrót tokenami w Polsce nie narusza prawa krajowego ani unijnego. Tym samym nie istnieją żadne prawne przeszkody ku temu, aby klienci mogli dokonywać płatności za pomocą tokenów. W takiej sytuacji doszłoby do zawarcia umowy barterowej, która polegałaby na zapłacie za towar czy usługę nie w formie pieniężnej, lecz w formie prawa majątkowego, którym jest token. 

Daria Pośpiech-Przeor
Radca prawny, Partner w Kancelarii Żuk Pośpiech
https://media4business.pl